بررسی ارتباط مصرف برق با ادوار تجاری در ایران با تأکید بر بخش صنعت

نویسندگان

دانشگاه تبریز

چکیده

هدف این مطالعه، بررسی مصرف برق در افق سیکل‌های تجاری تولیدات صنعتی ایران طی دورۀ 1346ـ1392 است. در این مقاله ابتدا وجود هم‌انباشتگی بین مصرف برق بخش‌های مختلف و تولیدات صنعتی با استفاده از روش خودرگرسیون با وقفه‌های توزیع‌شده (ARDL) بررسی گردید؛ سپس با توجه به وجود رابطۀ هم‌انباشتگی بین متغیرها، رابطۀ علیت بین مصرف برق و تولیدات صنعتی بررسی شد؛ که نتایج بیانگر وجود رابطۀ علیت دوطرفه بین مصرف برق و تولیدات صنعتی است. در مرحلۀ بعدی با استفاده از فیلتر هودریک ـ پرسکات (HP < /span>) اجزای سیکلی و روندی تولیدات صنعت و مصرف برق از هم جدا شد. بررسی رابطۀ علیت بین روند و اجزای سیکلی متغیرها نشان‌‌دهندۀ وجود علیت بلندمدت است. نتایج نشان داد که سال 1390 اوج و سال 1392 پایین‌ترین مقدار ارزش افزودۀ بخش صنعت بوده است؛ با وجود دوره‌های رکود شدیدی که در بخش صنعت بوده، در این دوره‌ها مصرف برق کاهش متناسب با آن نداشته است. حتی در برخی از دوره‌های رکود، مصرف برق افزایش یافته است که این خود می‌تواند تأییدی بر عدم توجه بنگاه‌های صنعتی به هزینۀ حامل‌های انرژی به‌ویژه برق در تولید، به‌دلیل پایین بودن قیمت آن تا قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها باشد. اما با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها مصرف برق بخش صنعت و سایر بخش‌ها واکنش نشان داده‌ و از مصرف برق خود کاسته‌اند که می‌تواند نشان‌دهندۀ موفقیت اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در بُعد بهینه‌سازی مصرف برق در جهت ارتقای بهره‌وری آن باشد.

کلیدواژه‌ها


[1] آرمن، سید عزیز، زارع، روح‌الله، «بررسی رابطۀ علیت گرنجری بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 1346- 1381»، فصلنامۀ پژوهش‌های اقتصادی ایران، شمارۀ 24، صفحۀ 115-142، 1384. [2] امامی‌میبدی، علی، اعلمی، رباب، مردان‌تبار، حسام، صادق‌زاده، محمدامین، فروغی‌دهر، شرمینه، «بررسی علل تغییرات مصرف برق در بخش‌های اقتصاد ایران»، مجلۀ اقتصادی، سال 11، شمارۀ 11، صفحۀ 61-۷۲، 1390. [3] محمدی، تیمور، خورسندی، مرتضی، امیر معینی، مهران، «مدل‌سازی تقاضای برق در بخش صنعت ایران: رویکرد مدل سری زمانی ساختاری»، تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، سال پنجم، شمارۀ 18، صفحۀ 87-117، 1393. [4] صامتی، مجید، دایی کریم‌زاده، سعید، نیلفروشان، لیلا، «ادوار تجاری و آزمون علیت گرنجر در اقتصاد ایران»، بیستمین کنفرانس سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، بانک مرکزی، تهران، 1389. [5] فطرس، محمدحسن، منصوری گرگری، حامد، «بررسی رابطۀ علی بین مصرف حامل‌های انرژی و ارزش افزوده در بخش صنعت ایران طی سال‌های 13۴۶-13۸۵»، فصلنامۀ اقتصاد مقداری، دورۀ 6، شمارۀ 3، صفحۀ 27-۵۳، 1388. [6] Burns, A. F., & Mitchell, W. C. "Measuring Business Cycles", NBER Books, 1946. [7] گرجی، ابراهیم، اقبالی، علیرضا، «بررسی و برآورد سیکل‌های تجاری در ایران»، پژوهشنامۀ اقتصادی، شمارۀ 33، صفحه 71-۹۷، 1388. [8] امامی، کریم، محرابیان، آزاده، «تأثیر نوسان‌های چرخه‌های تجاری بر رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشنامۀ اقتصادی، سال 10، شمارۀ 36، صفحۀ 59-86، 1389. [9] قاسمی، عبدالرسول، محمد خان‌پور اردبیل، رقیه، «بررسی تأثیر فناوری اطلاعات وارتباطات بر شدت مصرف انرژی در بخش حمل‌ونقل»، پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی، دورۀ 4، شمارۀ 13، صفحۀ 169-۱۹۰، 1393. [10] عبدلی، قهرمان، ورهرامی، ویدا، «بررسی اثر پیشرفت تکنولوژی بر صرفه‌جویی مصرف انرژی در بخش صنعت و کشاورزی با استفاده از تابع کاب داگلاس»، مطالعات اقتصاد انرژی، دورۀ 6، شمارۀ 23، صفحۀ 23-۴۱، 1388. [11] Sheldon, T. L. "Asymmetric Effects of the Business Cycle on Carbon Dioxide Emissions", Energy Economics, No. 61, pp. 289-297, 2017. [12] Adom, P. K. "Business Cycle and economic-wide Energy Intensity: The Implications for Energy Conservation Policy in Algeria", Energy, No. 88, 334-350, 2015. [13] Schwark, F. "Energy Price Shocks and Medium-Term Business Cycles", Journal of Monetary Economics, No. 64, pp. 112-121, 2014. [14] Kucher, O., & Kurov, A. "Business Cycle, Storage, and Energy Prices", Review of Financial Economics, Vol. 23, No.4, pp. 217-226. 2014. [15] Park, Y. J. "Regional Business Cycles in East Asia: Synchronization and its Determinants", 2013. [16] Kumar Narayan, P. "Understanding the Importance of Transitory Shocks at Business Cycle Horizons for the UK", Physica A: Statistical Mechanics and its App.lications, Vol. 387, No.12, pp. 2879-2888, 2008. [17] Yuan, J., Zhao, C., Yu, S., & Hu, Z. "Electricity Consumption and Economic Growth in China: Cointegration and Co-Feature Analysis", Energy Economics, Vol. 29, No. 6, pp. 1179-1191, 2007. [18] Thoma, M. "Electrical Energy Usage Over the Business Cycle", Energy Economics, Vol. 26, No.3, pp. 463-485, 2004. [19] مزینی، امیرحسین، عصاری آرانی، عباس، افشاریان، بهناز، رسولی، احمد، «بازتعریف رابطه مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران (رویکرد بخشی ـ استانی)»، فصلنامۀ مدلسازی اقتصادی، دورۀ 9، شمارۀ 30، صفحۀ 67-۸۹، 1394. [20] فطرس، محمدحسن، منصوری گرگری، حامد، «مقایسۀ مدل لجیستیک و مدل‌های هاروی در پیش‌بینی مصرف برق ایران»، مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شمارۀ 24، صفحۀ 63-90، 1389. [21] هوشمند، محمود، فلاحی، محمدعلی، توکلی قوچانی، سپیده، «تحلیل ادوار تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از فیلتر هادریک پرسکات»، دانش و توسعه، سال پانزدهم، شمارۀ 22، صفحۀ 23-48، 1387.