ارائۀ مدلی ریاضی برای قیمت‌گذاری سوخت با در نظر گرفتن تصمیمات طراحی شبکۀ زنجیرۀ تأمین

نویسندگان

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)

چکیده

قیمت‌گذاری سوخت یکی از موضوعات کلیدی در مدیریت مصرف انرژی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در استفادۀ مناسب از منابع انرژی دارد. تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری صحیح در این حوزه می‌تواند علاوه بر مدیریت مصرف سوخت، از تغییرات شدید قیمتی در بازار انرژی نیز جلوگیری کند. عوامل مختلفی نظیر میزان تولیدات، میزان تقاضا، هزینه‌های تولید، انتقال و نگهداری، ساختار شبکۀ تأمین سوخت و رقابت بین خرده‌فروشان بر قیمت نهایی سوخت تأثیرگذارند. در این مقاله با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف مسئله، یک مدل ریاضی غیرخطی عدد صحیح مخلوط دو سطحی برای قیمت‌گذاری سوخت در شرایط رقابتی ارائه شده است. مدل پیشنهادی مبتنی بر یک بازی استکلبرگ ـ نش یک به چند است که در آن، در سطح اول (رهبر) یک مدیریت مرکزی قرار دارد که مسئول مکان‌یابی و برنامه‌ریزی پالایشگاه‌هاست و در سطح دوم (پیروان) خرده‌فروشانی قرار دارند که برای کسب سهم بیشتری از بازار سوخت، در حال رقابت با یکدیگرند. درنهایت رقابت بین قیمت‌های خرده‌فروشی، تقاضای مصرف سوخت را رقم خواهد زد. در ادامه، روش حل مسئله بیان می‌شود و نتایج عددی آن در دو حالت مدل غیرمتمرکز و مدل متمرکز مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در انتها با استفاده از تحلیل حساسیت سعی می‌شود تا ضمن بررسی تأثیر پارامترهای مختلف، پیام‌های مدیریتی مرتبط با مسئلۀ مورد بحث نیز ارائه گردد.

کلیدواژه‌ها


[1] بهشتی‌نیا، محمدعلی، خطیبی، سید امیر محمد، «تحلیل سه سناریوی مختلف در بهینه‌سازی مصرف انرژی و زمان‌بندی در زنجیرۀ تأمین»، نشریه مهندسی و مدیریت انرژی، دوره 7، شماره 1، صفحه ۳۶-۴۷، 1396. [2] Azadeh, A., Shafiee, F., Yazdanparast, R., Heydari, J., Mohammadi Fathabad, A., "Evolutionary Multi-Objective Optimization of Environmental Indicators of Integrated Crude Oil Supply Chain under Uncertainty", Journal of Cleaner Production, Vol. 152, No. 1, pp. 295-311, 2017. [3] Rafique, R., Mun, K. G., Zhao, Y., Designing Energy Supply Chains: Dynamic Models for Energy Security and Economic Prosperity", Production and Operations Management Society, Vol. 26, No. 6, pp. 1120-1141, 2017. [4] Seddighi, A. H., Ahmadi-Javid, A., "Integrated Multiperiod Power Generation and Transmission Expansion Planning with Sustainability Aspects in a Stochastic Environment", Energy, Vol. 86, No. 1, pp. 9-18, 2015. [5] Seddighi, A. H., Ahmadi-Javid, A., "A Sustainable Risk-Averse Approach to Power Generation Planning with Disruption Risk and Social Responsibility Considerations", Journal of Cleaner Production, Vol. 105, No. 1, pp. 116-133, 2015. [6] Babazadeh, R., Razmi, J., Rabbani, M., Pishvaee, M. S., "An Integrated Data Envelopment Analysis–Mathematical Programming Approach to Strategic Biodiesel Supply Chain Network Design Problem", Journal of Cleaner Production, Vol. 147, No. 1, pp. 694-707, 2017. [7] Castillo-Villar, K. K., Eksioglu, S., Taherkhorsandi, M., "Integrating Biomass Quality Variability in Stochastic Supply Chain Modeling and Optimization for Large-Scale Biofuel Production", Journal of Cleaner Production, Vol. 149, No. 1, pp. 904-918, 2017. [8] Ghaderi, H., Pishvaee, M. S., Moini, A., "Biomass Supply Chain Network Design: An Optimization-Oriented Review and Analysis", Industrial Crops and Products, Vol. 94, No. 1, pp. 972-1000, 2016. [9] Santibañez-Aguilar, J. E., Morales-Rodriguez, R., González-Campos, J. B., Ponce-Ortega, J. M., "Stochastic Design of Biorefinery Supply Chains Considering Economic and Environmental Objectives", Journal of Cleaner Production, Vol. 136, No. 1, pp. 224-245, 2016. [10] Almansoori, A., Betancourt-Torcat, A., "Design of Optimization Model for a Hydrogen Supply Chain under Emission Constraints - A Case Study of Germany", Energy, Vol. 111, No. 1, pp. 414-429, 2016. [11] پورکاظمی، محمدحسین، نادری، رسول، حاتمی، مهدی، «قیمت‌گذاری گاز طبیعی ایران در بخش صنعت با استفاده از مدل رمزی و روش تخمین رگرسیون فازی»، نشریه مهندسی و مدیریت انرژی، دوره 6، شماره 1، صفحه 52-69، 1395. [12] Gupta, N., Luttrell, G., Noble, A., "Coal Micro-Pricing: Optimizing the Coal Fuel Supply Chain for Indian Thermal Power Plants", International Journal of Coal Preparation and Utilization, 2017, DOI: 10.1080/19392699.2016.1277211 [13] Soares, J., Fotouhi Ghazvini, M. A., Borges, N., Vale, Z., "Dynamic Electricity Pricing for Electric Vehicles using Stochastic Programming", Energy, Vol. 122, No. 1, pp. 111-127, 2017. [14] Liu, M.-H., Margaritis, D., Zhang, Y., "Competition and Petrol Pricing in the Smartphone Era: Evidence from Singapore", Economic Modelling, Vol. 53, No. 1, pp. 144-155, 2016. [15] Neto, P. A., Friesz, T. L., Han, K., "Electric Power Network Oligopoly as a Dynamic Stackelberg Game", Networks and Spatial Economics, Vol. 16, No. 4, pp. 1211-1241, 2016. [16] Moradi Nasab, N., Amin-Naseri, M. R., Jafari Behbahani, T., Nakhai Kamal Abadi, I., "An Integrated Economic Model of Fossil Fuel Energy Planning for Government and Private Sectors", Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, Vol. 11, No. 7, pp. 651-664, 2016. [17] Tong, K., Gong, J., Yue, D., You, F., "Stochastic Programming Approach to Optimal Design and Operations of Integrated Hydrocarbon Biofuel and Petroleum Supply Chains", ACS Sustainable Chemistry & Engineering, Vol. 2, No. 1, pp. 49-61, 2014. [18] Pitty, S. S., Li, W., Adhitya, A., Srinivasan, R., Karimi, I. A., "Decision Support for Integrated Refinery Supply Chains: Part 1. Dynamic Simulation", Computers & Chemical Engineering, Vol. 32, No. 11, pp. 2767-2786, 2008. [19] Fiorencio, L., Oliveira, F., Nunes, P., Hamacher, S., "Investment Planning in the Petroleum Downstream Infrastructure", International Transactions in Operational Research, Vol. 22, No. 2, pp. 339-362, 2015. [20] Naimi Sadigh, A., Karimi, B., Zanjirani Farahani, R., "A Game Theoretic Approach for Two Echelon Supply Chains with Continuous Depletion", International Journal of Management Science and Engineering Management, Vol. 6, No. 6, pp. 408-412, 2011. [21] Naimi Sadigh, A., Chaharsooghi, S. K., Sheikhmohammady, M., "A Game Theoretic Approach to Coordination of Pricing, Advertising, and Inventory Decisions in a Competitive Supply Chain", Journal of Industrial and Management Optimization, Vol. 12, No. 1, pp. 337-355, 2016. [22] Fernandes, L. J., Relvas, S., Barbosa-Póvoa, A. P., "Strategic Network Design of Downstream Petroleum Supply Chains: Single Versus Multi-Entity Participation", Chemical Engineering Research and Design, Vol. 91, No. 8, pp. 1557-1587, 2013. [23] Oliveira, F., Hamacher, S., "Optimization of the Petroleum Product Supply Chain under Uncertainty: A Case Study in Northern Brazil", Industrial & Engineering Chemistry Research, Vol. 51, No. 11, pp. 4279-4287, 2012. [24] Najmi, A., Shakouri G., H., Nazari, S., "An Integrated Supply Chain: A Large Scale Complementarity Model for the Biofuel Markets", Biomass and Bioenergy, Vol. 86, No. 1, pp. 88-104, 2016. [25] اسدی، مونا، قادری، حمید، شوال‌پور، سعید، «مدل بهینه‌سازی طراحی زنجیرۀ تأمین سوخت زیستی تحت تقاضای خودرگرسیون برداری میانگین متحرک»، نشریه مهندسی و مدیریت انرژی، دوره 7، شماره 3، صفحه 52-63 ، 1396. [26] خویشتن‌دار، سهیلا، زندیه، مصطفی، درّی، بهروز، رعنایی سیادت، سید امید، «ارائۀ مدل مکان‌یابی- تخصیص زنجیرۀ تأمین چهارمرحله‌ای بیومتان (موردمطالعه: طراحی زنجیرۀ تأمین بیومتان در استان خراسان رضوی)»، نشریه مهندسی و مدیریت انرژی، دوره 7، شماره 3، صفحه 64-77 ، 1396. [27] Von Stackelberg, H., "Market Structure and Equilibrium", Translated by Bazin, D., Urch, L., Hill, R., Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2011. [28] Nash, J., "Non-Cooperative Games", Annals of Mathematics, Vol. 54, No. 2, pp. 286-295, 1951.